Có vị trí, ý nghĩa là cuốn tiểu thuyết đầu tay tác giả Nấm Hương viết lên, Hướng dương ngày hè chứa đựng những đớn đau, thương tổn mãi trở thành ẩn ức khôn nguôi, lẫn những nhiệt huyết, yêu thương của những trái tim trẻ tuổi đã kiên cường sống và yêu chẳng hề hối tiếc. Tựa hướng dương đã luôn kiên định hướng về ánh mặt trời, dẫu rằng mưa mù che phủ ánh sáng.
Họ là những người trẻ từng có một thủa thiếu thời khăng khít bên nhau. Nhưng có người đã vĩnh viễn dừng bước trước ngưỡng cửa trưởng thành, để lại nỗi đau và mất mát lớn đến nỗi, người nặng lòng, ở lại chẳng thể tự chữa lành vết thương sâu hoắm mãi nhức nhối. Đến nỗi độ lắng thời gian như chỉ càng khiến ẩn ức đau thương ngày nào thêm day dứt. Nhất là khi, họ thấy bóng hình người ra đi trong dáng hình người ở lại, trong kí ức vẫn mãi vẹn nguyên và trong lời hứa năm xưa, mãi nằm lại với dáng người khuất bóng.
Quá khứ
Trước hết, cần phải khẳng định một điều rằng, Hướng dương ngày hè là câu chuyện được xây dựng trên dòng thời gian của hiện tại, với những cá nhân rất đỗi bình dị, đang sống, làm việc như bao con người bình thường khác trong nhịp sống hiện đại cuộn xoay này. Tuy nhiên, dù là câu chuyện của hiện tại thì gần như, mọi nguồn cơn cho những mâu thuẫn, giằng xé, đau thương vẫn luôn bủa vây mỗi người lại xuất phát từ quá khứ. Một thủa quá vãng xa xưa, cách đây hơn mười hai năm, khi người ta vẫn còn là những cô gái, chàng trai tuổi học trò thuần khiết, nhiều mộng mơ và cũng giàu ước vọng. Bởi với họ ngày ấy, tương lai phía trước, thời gian mở rộng sau này, còn quá dài đến tưởng như không thấy bến bờ.
Hình ảnh những cô gái, chàng trai va vấp với cuộc đời trong cuộc sống tự lập đầy lo toan của tuổi trưởng thành, song chiếu lên bên cạnh hình ảnh họ thủa thiếu thời, càng như khắc sâu thêm rằng dòng chảy thời gian có thể bào mòn cá tính, tính cách con người song dường như không thể xóa nhòa đi những kí ức đã mãi hằn sâu như một ẩn ức nhức nhối. Vì rằng thiếu nữ Minh Tuệ tuổi mười sáu, xinh đẹp, mạnh mẽ, cá tính như một cậu con trai và cậu nhóc Thành Phong tuổi mười bốn, nhỏ nhắn, dễ thương, mong manh vô ngần đâu có ngờ được, dù có khôn lớn thì họ vẫn mãi gặp nhau tại giao điểm mười hai năm trước. Nơi vang lên tiếng đàn piano điêu luyện của Thành Phong và bi kịch mà bản thân họ cùng lúc phải gánh chịu.
Để rồi, quá khứ như một thước phim tua chậm bị mắc kẹt, chiếu đi chiếu lại các khung hình, phân cảnh về khát vọng tuổi trẻ của bản thân họ, những ấm áp, ngọt ngào, yêu thương đời đầu họ trải qua mà cái kết luôn đi tới thảm kịch của sự tàn lụi họ chứng kiến. Quá khứ mắc kẹt, con người cũng kẹt lại tại vùng trũng kí ức đã xa, khôn thể vượt thoát khỏi những hối hận, nuối tiếc, niềm hằn thù cùng lòng khao khát chuộc tội đến quặn đau.
Người ta gặp nhau buổi vô âu vô nghĩ, cũng trong năm tháng đã xa ấy, người ta từng như hiến dâng trọn vẹn lòng nhiệt thành, cả những ngại ngùng, vụng dại, nỗi lo sợ của lứa tuổi chớm bước vào ngưỡng cửa trưởng thành, lần đầu trải qua thứ cảm xúc mong manh, mơ hồ, mâu thuẫn, hờn giận vu vơ theo nhịp đập con tim đầy lạ lẫm. Họ bên nhau, hi vọng, dự định thật nhiều cho chặng đường tương lai phía trước với thứ tình bạn, tình yêu trong sáng vô ngần. Và họ đã suy sụp tới như tuyệt vọng trước nỗi đau mất đi người thương, người thân. Sắc màu tang thương phủ trùm lên màu sắc ấm áp; quá khứ thương tổn như nhấn chìm hiện tại, cả tương lai trong cách người ta nhắc đến, đối diện với mất mát năm nào.
Quá khứ nhiều mâu thuẫn, giằng xé giữa một bên hạnh phúc ngắn ngủi với một bên nỗi đau kéo dài từ cảnh tượng thảm kịch năm xưa vẫn trở đi trở lại suốt bao năm, khiến tình yêu vốn thuần khiết và tràn ngập niềm tin cho tương lai bỗng trở thành nỗi ám ảnh, dằn vặt trong hiện tại. Chỉ là, dẫu cho người ta mang ẩn ức đau thương tới đâu, dằn vặt, thậm chí tuyệt vọng đến thế nào, người ở lại vẫn cần tiếp tục sống cho chính hiện thực người ta đang tồn tại, và cho cả tương lai dở dang mà người ra đi vẫn chưa kịp thực hiện.
Hiện thực
Như đã nói, dù viết nhiều về quá khứ với những mảng màu kí ức thủa thiếu thời chừng như chưa bao giờ phai nhạt như phòng âm nhạc trường phổ thông ngày ấy, buổi bình minh trên Núi Cấm, cách những người trẻ tuổi đã yêu thương và nghĩ tới ngày mai như thế nào, cả cách họ trưởng thành từ mất mát ra sao… Thì tới tận cùng, Hướng dương ngày hè vẫn là câu chuyện được xây dựng trên trục thời gian của hiện tại. Nơi Minh Tuệ không còn là một thiếu nữ mười sáu tuổi cá tính và vô ưu mà đã trở thành một trưởng ban, biên tập viên dạn dĩ, kinh nghiệm, quyết đoán, có tiếng nói trong công ti cùng những mối quan hệ được mở rộng trong cuộc sống. Thành Phong cũng không còn là một cậu nhóc mười bốn tuổi nhỏ nhắn, dễ thương mà đã trở thành một nghệ sĩ piano nổi danh, cao lớn, điển trai đồng thời là một dịch giả giấu mặt được bạn đọc yêu thích. Có những người đã mãi ở lại hay mãi rời xa cùng biến cố, kí ức mười hai năm trước, chỉ còn hai người họ là kí ức vẫn như vẹn nguyên trong nội tâm lẫn con tim tới thực tại mà thôi.
“Cô quên rằng chân người ta rất dài, con đường thì rất rộng, ước mơ cũng rất cao. Viễn cảnh cô vẽ ra ngây ngô hết sức, tự huyễn hoặc hết sức. […] Minh Tuệ của mười hai năm sau vẫn không thể nào quên được những suy nghĩ bồng bột và hời hợt khi đó.”
Có lẽ Minh Tuệ tuổi mười sáu chẳng hề “bồng bột và hời hợt” đến thế. Mà một thiếu nữ vẫn còn quá trẻ, cả về vốn sống lẫn tuổi đời, cuộc sống vốn bình yên, êm đềm trôi qua, đâu thể nghĩ rằng thảm kịch sẽ xảy đến mà cô lại trở thành một trong những nhân vật chính của thảm kịch đấy. Được kể từ ngôi kể thứ ba với điểm nhìn toàn tri của người kể chuyện nhưng điểm nhìn trần thuật thường đặt trọn trên Minh Tuê, nhân vật trung tâm trong Hướng dương ngày hè, tác giả Nấm Hương thật sự đã khắc họa lên trang viết đủ mọi cung bậc phức tạp. Giữa hai chiều quá khứ – thực tại đan xen, giữa những con người vốn yêu thương nhau đến thế mà càng yêu, càng thương bao nhiêu, chừng như người ta lại càng thêm dằn vặt khiến nhau khổ đau bấy nhiêu.
Nội tâm chưa nguôi ngoai thương đau quá khứ. Nhưng có lẽ, càng khổ đau, tiếc nuối hay hối hận, người ta lại càng thêm kiên cường sống cho thực tại. Một thực tại mà người ta sẽ phải trực tiếp đối diện với chính bản thân, với dáng hình mang theo đường nét của cố nhân thủa quá vãng. Bởi rằng, đớn đau trong quá khứ mãi còn đó, thậm chí thời gian có lẽ cũng chẳng thể xóa mờ vết sẹo thương tổn trong ẩn ức người ở lại mãi nuối tiếc, ân hận dẫu cho người ta có né tránh, trốn chạy thế nào chăng nữa. Nên thẳng thắn đối diện với kí ức cũng như đối diện với cố nhân vừa thân quen, cũng vừa lạ lẫm trong thực tại hôm nay, có lẽ cũng là cách cho người ta chuộc tội và tìm đến sự cứu rỗi trước một quá khứ đã chẳng thể cưỡng cầu.
Tương lai
Thời gian là một dòng chảy tuyến tính mà con người sống ở hiện tại, chẳng thể trở lại thủa quá vãng để sửa chữa sai lầm. Và khó thể nói rằng, mất mát các chàng trai, cô gái trải qua khi còn tuổi thiếu thời, không kéo theo hàng loạt những sai lầm, dối trá, hằn thù trong mối quan hệ giữa họ suốt mười hai năm đằng đẵng. Người ta suy sụp trong quá khứ, cô đơn vô định trong thực tại, nhưng sau cuối, họ vẫn còn có tương lai. Quãng thời gian về sau sẽ được bồi đắp lên từ sự kiên định, bao dung và thương yêu khi người ta có thể cho bản thân chính cơ hội tha thứ và được tha thứ.
“Minh Tuệ dành cả thanh xuân luẩn quẩn với những nỗi day dứt, lúc cô buông bỏ cũng là lúc hạnh phúc chạy về với cô.”
Mà để có đủ dũng khí “buông bỏ”, tha thứ cho quá khứ đã xa, con người của thực tại, ngoài sự kiên cường tự thân, cũng cần đến cả điểm tựa tinh thần từ những người xung quanh. Những ai đã, đang và sẽ luôn lặng thầm quan sát, đồng hành, để họ nhận ra, dù quá khứ u ám thế nào, thực tại có đầy những bất ổn ra sao, họ vốn chẳng hề đơn độc trên hành trình chữa lành và tự thứ tha cho bản thân đầy khó nhọc kia.
Tựa những bông hoa hướng dương, đã luôn hướng về ánh mặt trời. Và dưới ánh nắng hè cháy bỏng, hướng dương như càng thêm rực rỡ, như nhiệt huyết tuổi trẻ, khao khát yêu và được yêu bất diệt trên trang văn Hướng dương ngày hè của tác giả Nấm Hương vậy.
*Đọc thêm review sách của tác giả Nấm Hương:
Mùa thu đỏ và sợi chỉ đỏ nối kết quá khứ, tương lai
Mọt Mọt
