Những ai đọc truyện Nguyễn Ngọc Tư sẽ thấy truyện của chị gắn liền với không khí u buồn phương Nam. Sức hút trong mỗi câu chuyện là tình người, cái tình thường buồn và con người thì tình hơn bao giờ hết nên lại càng buồn. Buồn để cái tình không mất đi. Cố định một đám mây vẫn cảnh và người Nam Bộ nhưng không bùi ngùi, da diết mà rất thực và đời từ những biến cố, đôi khi lại là hy vọng cho con người.
Mười truyện ngắn với những nhân vật và câu chuyện phản ánh mâu thuẫn con người, cuộc sống. Điều nhân vật giữ lại là chính mình, khi bản thân không mất đi, mâu thuẫn sẽ được hóa giải, hiểu mình cũng là hiểu người.
Những nhân vật bắt gặp trong Cố định một đám mây là những người lao động bình thường, người lính dưới chế độ ngụy quyền, diễn viên đoàn hát rong, con người lưu lạc, người chuyển giới,… Những câu chuyện mang nhiều chi tiết quen thuộc trong cuộc sống. Cuốn sách mang đến sự đồng cảm ở từng nhân vật. Đó là đứa con bị cha ghẻ bạc đãi, bất hạnh của cặp vợ chồng sinh con tật nguyền, những người trẻ tuổi muốn tìm kiếm cuộc sống mới.
Xem thêm:
- Gáy người thì lạnh: Ta đi tìm chút ấm áp trong trang sách vậy
- Ám ảnh nỗi buồn trong tập truyện ngắn Cánh đồng bất tận
Những câu chuyện rất đời
Ở Những biển, biến cố mất tích của người chồng Nhị tại bãi tắm sau cuộc đi đòi nợ bất thành, anh chồng “đứa trẻ lớn xác” gây cho Nhị biết bao nhiêu phiền toái, chính anh ta tự tay đưa số tiền đáo nợ ngân hàng cho “gã thợ hồ vợ đẻ mẹ đau”. Nhị chịu đòn roi của cha dượng, câu mẹ quen thuộc nói “thấy chưa, đã nói rồi mà”. Tâm lí Nhị và cách cô bộc lộ cuối tác phẩm, yêu thương và được yêu thương.
Không đi ra ngoài những nhân vật người lao động và cuộc sống xung quanh họ, Cơn nước ngang qua cùng nỗi tuyệt vọng tưởng chừng bịt kín của Tam và vợ được kẻ xa lạ đột nhập vào căn nhà tiều tụy đánh thức lại. Đôi vợ chồng sống biệt lập vì những bất hạnh và tổn thương, một ngày họ bỗng thấy người đàn ông lạ mặt trong ngôi nhà, anh ta chữa lại vòi nước hỏng, thuộc từng vật dụng cũ kĩ ngôi nhà. Người vợ Tam, chị mặc bộ quần áo điểm bông đẹp nhất, liếc vào tấm gương mạng nhện chăng đầy, Tam rón rén bước ra ngoài sân khi không biết tiếng mưa đã ngừng hay chưa và “sợ cả con Mốc sẽ cất tiếng sủa”.
Vẫn mang hơi thở đời thường, mối quan hệ đôi vợ chồng sau ly hôn (Thấm mệt) luôn thể hiện ra ngoài bởi câu nói của Ngà “Chúng mình là bạn mà” mỗi lần anh chồng cũ ghé lại gửi con khỉ, con chim và một ngày là cô gái trẻ trung. Ngà đã thay thế món đồ dùng cho hai người bằng những nồi xoong bé như đồ chơi, ‘nhớ anh từng rớt nước dãi lên ngực’, “nổi gai ốc cùng mình”. Nhưng lúc con khỉ mù, con cò lạo rời đi cũng đồng nghĩa với câu nói “Mình là bạn mà”. Ngà vẫn nói câu ấy với chồng cũ lúc cô gái trẻ bước vào căn nhà, cái miễn cưỡng và cả sự cố gắng của chị đến phút cuối bùng lên bởi “nhớ ra suốt mấy năm chồng vợ, anh chưa từng gọi vào sáng sớm chỉ để hỏi chị ăn sáng chưa”.
Cố định một đám mây là tập truyện nổi bật của cuốn sách, Ái và Biền sinh ra ở vùng đất mặn, nơi nối liền cửa sông và biển. Họ cắp lấy nhau trong khu nghĩa địa mỗi khi nhập nhoạng chiều. Như nhiều người, Ái quyết định tới nơi xa lạ mà họ mới chỉ xem qua ti vi. Biền tìm cách giữ cô gái nhưng bất thành. Sau cuộc ân ái ở nghĩa địa, vác chiếc va li đỏ của Ái, nhìn bàn tay chai sạn, Biền ngẫm nghĩ về câu nói “chỉ người chết mới ở lại mảnh đất này” “một cách hết sức nghiêm túc”.
Truyện có độ dài nhất là Vào ngày linh ái nở, hai người lính – tôi và Vĩnh cùng thuộc đội trông coi kho hàng trên đảo Côi của quân cục. Họ làm nổ tung hòn đảo, đánh sập nhịp cầu nối đất liền bằng khối thuốc nổ vào buổi trưa “tĩnh lặng đến ghê người”. Lý do thèm tiếng động không thuyết phục được điều tra viên, họ cần âm mưu kinh khủng nào đấy và thế yếu từ thủ phạm. Cái đắng của “tôi” xuất hiện mỗi lần người đàn bà phì nộn uống biệt dược an thần, giấc mơ về Quyến- người anh em song sinh.
Vào một ngày linh ái nở là câu chuyện của số phận. Mô típ bắt gặp trong nhiều truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư xuất hiện ở Bão đêm, Chín gặp Kim và gia đình cô ở góc lớp học dành cho các gia đình tránh bão. Kim là người yêu thời trẻ của Chín, tình huống khó khăn và ngại ngần cho cả hai. Chín không ngủ được, quan sát của anh mà chủ yếu dõi vào gia đình Kim khiến anh thấy thực tại mà lâu nay “Chín vẫn phải thường xuyên thuyết phục mình rằng, anh quên Kim rồi, quên sạch”.
Họ cùng đoàn hát rong, đêm đêm tôi vẫn đi trong bóng tối của những thị trấn mà đoàn dừng chân, tôi cõng theo Nhu, em của Nhã, vốn bị “cụt chân từ nhỏ” , tôi chờ chị Mỹ về sau mỗi canh bạc với đám người trong thị trấn. Chị Nhã kết thúc cuộc hẹn với người tình, không biết nói sao trước tình cảm của Nhu. Đấy là nhiều điều đã diễn ra, “mùa hè đó tôi chưa mười tám” (Một mùa sương thức).
Khác biệt hoàn toàn với các truyện còn lại, Chớp mắt mịt mù là truyện ngắn lạ của Nguyễn Ngọc Tư, “em” là nhân vật và là người kể chuyện, em đã có cuộc phưu lưu vào ngày chuẩn bị đám cưới, liên tục rẽ phải các ngả đường, rời bỏ cuộc sống như đã định sẵn, tạo nên sự hứng khởi, tinh thần mới cho mình. Truyện ngắn này, nhân vật hay chính ngòi bút của nhà văn đã phiêu lưu?
Chuyện của Lụt là cuộc rong ruổi nhưng kéo dài cho mãi tới ngày Lụt gặp lại người thân. Đến Từ bỏ lại liên quan đến đề tài mới mẻ, người chuyển giới. Đôi mắt và lời kể của đứa trẻ về chuyến đi cùng ông ngoại tới thăm cậu ruột, bàn tay mảnh dẻ của cậu. Cuộc phẫu thuật cuối cùng để cắt dây nói cũng đồng nghĩa với việc cậu và gia đình không liên hệ với nhau nữa. Như lời ông ngoại, dù hình hài cậu đã thay đổi, họ vẫn giữ hình ảnh “cậu ôm trái bóng đen thui”, giọng ca “thần sầu”, người cậu bằng mọi cách, mọi giá để sống đúng là mình.
Giá trị tác phẩm
Mỗi truyện ngắn của cuốn sách mang đến nội dung, ý nghĩa khác nhau. Truyện không hoàn toàn dễ đọc và mang văn phong thường thấy ở chị trước kia. Cố định một đám mây hướng con người tới bản thể thật, giá trị thật, tốt đẹp và hướng về điều tốt đẹp.
Qua nhân vật, hoàn cảnh của từng nhân vật và từng câu chuyện, tác phẩm của Nguyễn Ngọc Tư nói nhiều điều rất lớn mà lâu nay nhiều khi chúng ta quên bỏ, lắng nghe con người thật của mình.
Link mua sách:
Tống Thị Thanh
