“Đơn tuyến” là tác phẩm viết về nhà tình báo, nhà khoa học, Giáo sư, Thiếu tướng Công an Nguyễn Đình Ngọc. Dùng lời văn dung dị kể lại cuộc đời một con người trầm lặng mà quá đỗi anh hùng.
Tác phẩm “Đơn tuyến” của Đại tá, nhà văn, nhà báo Phạm Quang Đẩu – nguyên Trưởng ban Quân đội Nhân dân Cuối tuần (Báo Quân đội Nhân dân) đã giành giải A trong cuộc thi viết tiểu thuyết, truyện và ký về đề tài “Vì an ninh Tổ quốc và bình yên cuộc sống” nhân Kỷ niệm 70 năm ngành Công an Nhân dân (19/08/1945 – 19/08/2015) do Hội Nhà văn Việt Nam và Bộ Công an tổ chức.
Đọc thêm:
- Nhật ký Đặng Thùy Trâm – Sức mạnh cảm hóa từ một tâm hồn cao đẹp!
- Búp Sen Xanh – Nhờ đâu nuôi dưỡng một vĩ nhân?
- Phạm Xuân Ẩn – Tên người như cuộc đời
- Sống như Anh – Tinh thần Nguyễn Văn Trỗi bất tử!
- Mãi Mãi Tuổi Hai Mươi – Nhật ký Nguyễn Văn Thạc
Tại sao gọi là “tiểu thuyết chân dung”?
Từ trước đến nay, nhắc đến thể loại thì thường có tiểu thuyết lịch sử, tiểu thuyết trinh thám, tiểu thuyết viễn tưởng hay truyện ký, hồi ký, ký chân dung… mà hiếm thấy tác phẩm mang thể loại tiểu thuyết chân dung.
Khi viết về người thật, việc thật, nhiều tác giả hay chọn thể loại truyện ký, hồi ký, ký chân dung, tức là dựng lại chân thực nhân vật, tránh hư cấu. Còn khi đã dùng đến thể loại tiểu thuyết chân dung, ít nhiều đều có hư cấu, song vấn đề cốt yếu là không được xuyên tạc sự thật lịch sử.
Đại tá Phạm Quang Đẩu viết “Đơn tuyến” khi nhân vật lịch sử đã qua đời, trong phần đầu tác phẩm có ghi rõ:
“Sự kiện, nhân vật lịch sử được tôn trọng tối đa thông qua tư liệu, lời kể của người thân, bạn bè, bên cạnh đó hư cấu đóng vai trò kết nối và tô đậm tính cách.”
Nhờ có tư liệu quan trọng là bản sao hồ sơ lý lịch Đảng của Giáo sư Nguyễn Đình Ngọc do em trai ruột của Người là bác sĩ Nguyễn Đình Kim cung cấp, thêm vào đó là hơn 300 tư liệu trong kho dữ liệu kỹ thuật số được tham khảo, đồng thời khai thác hồi ức của nhiều người liên quan… Tác giả đã chưng cất, nhào nặn một nguyên mẫu lịch sử thành một hình tượng nghệ thuật tỏa sáng với sự thông thái của một nhà khoa học, sự can trường của một nhà tình báo đơn tuyến, một bản lĩnh kiên cường, một tâm hồn sáng trong.
Nhà văn đã hóa thân vào người trong cuộc, dùng ngôi thứ nhất, xưng “tôi” – Nguyễn Đình Ngọc để kể lại gần 60 năm cuộc đời, bắt đầu từ một ngày cuối năm 1947, lúc nhân vật 15 tuổi.
Cả cuộc đời làm theo lời dặn của cha: Học là gốc!
Cha của Nguyễn Đình Ngọc là bác sĩ Nguyễn Đình Diệp. Trong một trận càn, cha Diệp và hai con trai là Ngọc và Kim bị thực dân Pháp bắt. Đi được một đoạn, chúng đuổi Kim về vì quá bé, còn lại hai cha con bị áp giải đến Đáp Cầu, Bắc Ninh. Trong lúc máu lửa sinh tử, trước khi bị tách ra, cha Diệp thì thầm vào tai con trai:
“Con ở lại hãy cố học cho giỏi và giúp người khác học. Dân mình khổ trước hết vì giặc dốt đấy.”
Đó là một ngày cuối năm 1947, khi ánh mặt trời vừa khuất bóng, thoảng trong gió tràng Thompson nổ “roẹt” từ phía mạn cầu Đuống vọng lại, để lại thời khắc bất ngờ nhất, kinh hoàng nhất trong đầu óc của cậu thiếu niên 15 tuổi Nguyễn Đình Ngọc. Cha hy sinh khi còn đang mặc bộ đồ Vệ quốc đoàn, bên ngoài khoác áo blu của thầy thuốc. Đó là một ngày tràn đầy nỗi uất hận.
Cuộc đời của Nguyễn Đình Ngọc kể từ thời điểm ấy là từng khoảnh khắc sống trọn cho việc tiếp thu tri thức nhân loại, học thật giỏi để giúp đời, như lời cha dặn trước lúc chia ly; đồng thời hằn sâu vào tâm khảm Ngọc là ý chí quyết tâm trả thù cho cha cùng bao đồng bào vô tội khác. Bởi vậy mà khi cơ duyên với cách mạng đến, được ngỏ lời gia nhập Công an Liên khu 4 để làm tình báo, sau một đêm thao thức trăn trở Ngọc liền quyết định đồng ý, vì trả nợ nước thù nhà. Để xây dựng một “vỏ bọc” chân thật thích hợp hoạt động tình báo, cấp trên Nguyễn Hữu Khiếu dặn dò:
“Em phải cố học lên, càng nhiều bằng cấp càng tốt để tạo một vỏ bọc vững chắc trong giới trí thức miền Nam. Em vừa là nhà khoa học kiêm tình báo hoạt động lâu dài trong lòng địch, cung cấp những tin tức quan trọng có tầm chiến dịch, chiến lược.”
Thật trùng hợp, nhiệm vụ này hoàn toàn có thể thực hiện song song với nguyện vọng của cha Diệp.
Nguyễn Đình Ngọc là cậu học trò giỏi nhất trường Chu Văn An thuở ấy, có năng khiếu trời ban về toán học. Đỗ đầu lớp trung học đệ tứ năm học 1949 – 1950. Năm sau đỗ đầu tú tài toàn phần, sau đó theo chương trình MG, học tiếp ở trường Cao đẳng khoa học Hà Nội. Năm 1953, gia nhập Công an Liên khu 4. Tháng 04/1953 được huấn luyện thực hành điệp báo viên, mãn khóa vào tháng 06/1954. Được phân công làm điệp báo xã hội hóa, hoạt động đơn tuyến, trà trộn trong dòng người di cư vào Nam, Ngọc lấy bí danh “Diệp Sơn”, ghép tên cha và cậu em xấu số.
Đầu tháng 11/1955, Ngọc đặt chân đến Thủ đô Paris hoa lệ. Mười năm ở Pháp, Nguyễn Đình Ngọc đã cặm cụi học không ngừng nghỉ và đạt được nhiều bằng cấp hạng ưu.
Tháng 02/1966, Ngọc về nước làm giáo sư giảng dạy tại Viện Đại học Sài Gòn. Từ đó đến ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Nguyễn Đình Ngọc đã lập nhiều chiến công, có nhiều tin tình báo chính xác và kịp thời.
Sau năm 1975, Giáo sư Nguyễn Đình Ngọc được ra miền Bắc và được giao công tác tiếp cận các hệ thống máy tính của Mỹ để lại và tiếp nhận các hệ thống máy tính mới của Liên Xô.
Cho đến cuối đời, Nguyễn Đình Ngọc đảm nhận nhiều chức vụ quan trọng như Cục trưởng Cục Khoa học viễn thông tin học, Bộ Công an; Phó ban chỉ đạo Chương trình quốc gia về công nghệ thông tin; Phó chủ tịch Hội Tin học Việt Nam, Phó chủ tịch Hội Vô tuyến điện tử Việt Nam; Bí thư chi bộ Trường Đại học dân lập Thăng Long…
Giáo sư Nguyễn Đình Ngọc đã dành trọn cuộc đời làm theo lời cha dặn, chưa từng ngừng nghỉ việc học và dạy học, lấy học làm gốc, diệt giặc dốt, đuổi luôn cả giặc ngoại xâm.
Nhà khoa học và nhà tình báo, hai sự thật… đều thật.
Nếu như cuộc đời Thiếu tướng tình báo Phạm Xuân Ẩn, nhà báo và tình báo, hai sự thật… đều thật; thì cuộc đời Giáo sư Nguyễn Đình Ngọc cũng vậy, khoa học và tình báo, hai sự thật… đều thật!
Ông là một nhà khoa học lỗi lạc.
Với Giáo sư Nguyễn Đình Ngọc, làm khoa học không phải đội lốt, ông là một nhà khoa học chân chính.
Nguyễn Đình Ngọc nhập học tại Đại học Paris, tốt nghiệp với ba bằng kỹ sư về các ngành khá khác biệt nhau: Thủy văn – Khí tượng, Đóng tàu và Viễn thông. Sau đó ông tiếp tục nhận được hai bằng tiến sĩ về Địa lý và Toán học.
Dưới sự hướng dẫn của giáo sư Charles Ehresmann, luận văn tiến sĩ khoa học của ông với nhan đề “Sur les espaces fibres et les prolongements” được bảo vệ tại Đại học Paris-Sorbonne vào năm 1963.
Những công trình nghiên cứu ở Pháp đăng trên các tạp chí quốc tế trong lĩnh vực Tô pô hình học đã chứng minh Giáo sư Ngọc là một nhà toán học tầm cỡ.
Nguyễn Đình Ngọc làm giáo sư thỉnh giảng ở Đại học Poitiers, rồi ở Đại học Brest và từng làm việc tại Viện Nghiên cứu khoa học cao cấp (IHES). Ở đó, ông có người bạn thân là Alexander Grothendieck (Huy chương Fields năm 1966). Sau này Grothendieck sang thăm và giảng dạy ở miền Bắc Việt Nam vào năm 1967, có ghé qua thăm nhà của mẹ ông ở Hà Nội.
Hòa bình, Giáo sư Ngọc lại hăng say làm khoa học. Đáng chú ý, đề tài “Khoa học công nghệ với các giá trị văn hóa – Mã số KX.06”, đưa các dữ kiện hoàn toàn khó định lượng như “kiến thức”, “tri thức”, “quyết thức” vào công thức nổi tiếng của nhà vật lý thiên tài A.Einstein trong Thuyết Tương đối. Từ đây giải thỏa đáng bài toán về quyết sách phát triển đất nước dựa trên nền tảng nâng cao dân trí. Thú vị là chính đề tài này đã mang đến cơ duyên để Đại tá Phạm Quang Đẩu và Thiếu tướng Nguyễn Đình Ngọc gặp nhau.
Ông cũng là một nhà tình báo vĩ đại.
Nhiệm vụ của Giáo sư Ngọc khi trở về Sài Gòn năm 1966 là “bắt mối” với các chính khách cùng tướng tá Mỹ ngụy, để “moi” tin tình báo.
Trong suốt gần 10 năm (1966 – 1975) hoạt động trong lòng địch, Nguyễn Đình Ngọc trở thành nhà tình báo chiến lược, cung cấp cho cấp trên nhiều tin tức quan trọng. Nghề tình báo đòi hỏi sự hy sinh thầm lặng, bị hiểu lầm là chuyện thường tình, mà hiểm nguy thì luôn thường trực. Nguyễn Đình Ngọc trầm lặng cả cuộc đời, giữ luôn thói quen “im như thóc” của người điệp viên. Ngay cả trong thời bình, ông cũng không muốn nói nhiều về bản thân.
Nhờ người chỉ huy trực tiếp của Nguyễn Đình Ngọc là Trung tướng Nguyễn Phước Tân, mà những chiến công có tầm chiến lược của điệp viên đơn tuyến Nguyễn Đình Ngọc mới được tiết lộ:
Đầu năm 1970, Giáo sư Nguyễn Đình Ngọc đã báo trước 72 giờ cho Trung ương Cục miền Nam kịp thời sơ tán an toàn, tránh được một cuộc hành quân càn quét lớn của Mỹ-ngụy vào căn cứ ở “vùng lõm”. Báo trước cuộc đảo chính của Lon Nol-Sirik Matak lật đổ Sihanouk và chính phủ mới thân Mỹ sẽ không để yên cho cơ quan đầu não của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam đóng “nhờ” trên đất Campuchia. Báo trước 24 giờ cho Bộ chỉ huy tối cao rằng quân đội Mỹ sẽ không quay trở lại giúp ngụy quyền Sài Gòn khi ta tổng tiến công vào hang ổ cuối cùng của chúng trong mùa xuân 1975.
Lời nhận xét của Trung tướng Nguyễn Phước Tân trong giấy giới thiệu Nguyễn Đình Ngọc gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam (04/03/1977):
“Quá trình công tác của anh Ngọc do tôi trực tiếp lãnh đạo ngót 9 năm, anh tỏ ra trung thành với cách mạng, tin tưởng tuyệt đổi vào Bác Hồ, vào sự lãnh đạo tài tình của Đảng ta, có lập trường giai cấp vững, hăng say công tác bất kể ngày đêm, khó khăn nguy hiểm. Rất trung thực với Đảng, bất cứ việc gì dù lớn nhỏ cũng báo cáo thỉnh thị, sẵn sàng hy sinh thân mình để phục vụ cách mạng. Anh sống cần cù, khiêm tổn, giản dị có đạo đức tốt, luôn tha thiết trở thành người đảng viên cộng sản. Anh Ngọc có khuyết điểm là nóng tánh, ít hiểu và gần gũi quần chúng lao động.”
Có ưu điểm, có khuyết điểm nhưng tựu chung lại Nguyễn Đình Ngọc đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ hoạt động cách mạng với vai trò điệp viên đơn tuyến, ông một nhà tình báo vĩ đại góp công lớn cho sự nghiệp thống nhất đất nước.
Tưởng nhớ Giáo sư, Thiếu tướng Công an Nguyễn Đình Ngọc.
Giáo sư Nguyễn Đình Ngọc sinh ngày 13/08/1932 tại Hà Nội, mất ngày 02/05/2006 tại Bệnh viện 198 (Bộ Công an) vì bệnh ung thư – theo cách nói của Người là “ung dung thư giãn”, hưởng thọ 74 tuổi.
Tháng 10/1994, Nguyễn Đình Ngọc được nhà nước Việt Nam phong hàm Thiếu tướng Công an nhân dân Việt Nam.
Được thưởng Huân chương Quân công hạng Ba, Huân chương Chiến công hạng Nhì, Huân chương chổng Mỹ cứu nước hạng Nhất, Huy hiệu Vì An ninh Tổ quốc.
Cả cuộc đời sống, học tập, làm việc và hoạt động cách mạng, Nguyễn Đình Ngọc đã “cháy hết mình” trong từng khoảnh khắc. Người đã đóng góp công lao to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nói chung; trong công tác điệp báo, sự nghiệp khoa học và xây dựng ngành công nghệ thông tin của nước nhà nói riêng.
Tự tận đáy lòng thành, cảm tạ những gì Người và đồng đội đã hy sinh cho hòa bình ngày hôm nay.
Mong hương hồn Người thanh thản.
Kính dâng một nén hương lòng tưởng nhớ đến nhà tình báo hoạt động đơn tuyến, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học, Thiếu tướng Công an nhân dân Việt Nam Nguyễn Đình Ngọc. Người sống mãi trong lòng hậu thế.
