Nhẹ nhàng và du dương, mạnh mẽ và sâu lắng. Những dòng nhật ký, hồi ức, thư từ trong “Nguyễn Huy Tưởng một thời và mãi mãi” không đậm chất thơ nhưng tràn đầy nhạc tính, về một thứ xúc cảm bình dị mà thiêng liêng, nơi cuộc sống bắt đầu và tình yêu không bao giờ kết thúc, ngân rung hai tiếng “gia đình”.
Tác phẩm “Nguyễn Huy Tưởng một thời và mãi mãi” vừa mới ra mắt độc giả vào tháng 11/2025, xuất bản bởi NXB Trẻ, do Nguyễn Huy Thắng (con thứ năm và là con trai duy nhất của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng) biên soạn và chú dẫn.
Đọc thêm:
- Nguyễn Huy Tưởng trước khi là nhà văn – Lịch sử và cảm hứng yêu nước là kim chỉ nam.
- Vũ Như Tô – Giá mà được phụng sự cho một bậc minh quân!
- Lũy hoa – Chiến lũy trên bạt ngàn hoa.
- Sống mãi với thủ đô – Dấu chấm lửng đầy tiếc nuối trong văn nghiệp của Nguyễn Huy Tưởng.
- Đêm hội Long Trì – Nỗi lòng hậu thế gửi người thiên thu.
Cha, mẹ, con: một vòng tình yêu
Nguyễn Huy Tưởng (1912 – 1960) là một trong những nhà văn tiêu biểu nhất của nền văn học Việt Nam thế kỷ XX, được mệnh danh là người chép sử bằng văn chương, với một di sản văn học vô cùng đáng trân trọng. Năm 1939, Nguyễn Huy Tưởng kết hôn cùng bà Trịnh Thị Uyên, hai người có với nhau sáu người con: Hiền, Thục, Khánh, Tú, Thắng, Chi.
Trong tác phẩm “Nguyễn Huy Tưởng một thời và mãi mãi”, nhà văn của những khúc sử thi hào hùng hiện diện với vai trò là một người chồng, một người cha, và là một người bình thường đã sống và đã chết. Cuốn sách mang bút tích của cha, mẹ cùng những đứa con. Họ viết về nhau, về cuộc hôn nhân, tình yêu, nỗi nhớ, nỗi xót xa đau đớn bên lằn ranh sinh tử, và hành trình vực dậy sau mất mát đau thương… hết thảy bao bọc các thành viên gia đình nhà văn Nguyễn Huy Tưởng trong một vòng tình yêu mầu nhiệm.
Ngạn ngữ Ai Cập có câu “Tình yêu thực sự đến sau hôn nhân”, điều này đúng với gia đình nhà văn Nguyễn Huy Tưởng cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, khi đêm tân hôn là lần đầu tiên đôi vợ chồng trẻ chính thức giáp mặt nhau. Và kỳ diệu là, thời gian càng dài lâu, tình yêu càng nảy nở, căng tràn. Mặc chiến tranh ngăn cách, mặc sinh tử chia lìa.
Bên cạnh đó, cuốn sách cũng là một nguồn tư liệu quý giá cho những học giả nghiên cứu đời sống nội tâm và bối cảnh sáng tác của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng.
Nơi cuộc sống bắt đầu và tình yêu không bao giờ kết thúc
Trong bộ phim chính kịch “Đi đến nơi có gió”, nhân vật nam chính có nói một câu đại ý rằng, khi bạn nhắc đến tên một người nghĩa là người đó đã tồn tại rồi, chỉ khi không ai còn nhắc gì nữa thì người đó mới thực sự tiêu tan. Như thế, thậm chí chưa cần đến vai trò nhà văn sống cùng tác phẩm văn học, chỉ riêng với tư cách một người cha, người chồng – Nguyễn Huy Tưởng đã là một sự tồn tại vĩnh hằng trong tình yêu gắn bó của gia đình, như tác giả Nguyễn Huy Thắng đã viết trong lời đầu sách:
“Một điều nữa cũng xin đặc biệt nhấn mạnh, đó là tình cảm nhà văn để lại cho gia đình, nó vừa có ý nghĩa về tinh thần, vừa về tâm linh, có tác dụng như một sự cứu rỗi người thân. Có thể nói ông luôn hiện hữu trong gia đình, như chưa hề có sự chia xa, qua những câu chuyện mẹ con kể với nhau hằng ngày về chồng, cha mình mà không cần đến dịp giỗ chạp. Mặt khác, sự ra đi quá sớm của ông, để lại một khoảng trống vắng không có gì có thể khỏa lấp với vợ con cũng dần trở thành một sự ẩn ức cần được giải tỏa, rồi tới một lúc thành một nhu cầu được chia sẻ. Chính theo cách đó mà nhiều cuốn sách của ông và về ông đã lần lượt được xuất bản, do chính gia đình tổ chức, biên soạn.”
Cũng chính theo cách đó, không những các tác phẩm văn chương mà chân dung con người thật sự phía sau ngòi bút Nguyễn Huy Tưởng cũng được khắc họa và lan tỏa tới hậu thế, đó là một con người “bình thường mà phi thường, người thường mà phi phàm”, mượn ca từ của nhạc sĩ Bùi Công Nam.
Như một khúc độc huyền cầm
Độc huyền cầm, cái tên thân thuộc là đàn bầu, là một nhạc cụ truyền thống độc đáo của Việt Nam, là biểu tượng văn hóa của người Việt Nam, thể hiện sự kết nối giữa âm nhạc và tâm hồn dân tộc. Âm thanh đàn bầu đẹp và buồn, gợi nhớ kỷ niệm, mang lại cảm xúc sâu sắc và day dứt.
Quay lại với tác phẩm “Nguyễn Huy Tưởng một thời và mãi mãi”, lật giở cuốn sách còn thơm mùi mực, mỏng nhẹ, đọc rất nhanh, nhưng lần lữa không biết viết gì cho tất thảy những cảm xúc còn đọng lại sau khi khép lại trang sách cuối cùng.
Mớ cảm xúc ấy, căng thẳng như sợi dây độc huyền cầm, cũng ngân rung như sợi dây độc huyền cầm, còn điều gì có thể làm xáo trộn tâm hồn hơn sự rung động điềm đạm của sinh mệnh?
Là vô tình hay hữu ý? 168 trang không quá dài, tạo cảm giác sinh mệnh ấy càng trở nên vô cùng ngắn ngủi. Có phải chăng? Chỉ mới đây thôi, người thanh niên còn trằn trọc và háo hức trước cuộc hôn nhân của đời mình, rồi trải qua cái phút thiêng liêng trong đêm động phòng hoa chúc với nàng của anh, tình yêu và niềm kiêu ngạo của anh… ấy thế mà khi khép lại cuốn sách, bỗng chốc anh chỉ còn là một hình ảnh thêu dệt trong trí tưởng tượng của đứa con trai, những mong truy cầu một chân dung khả thủ.
Thước phim gia đình lướt qua nhanh chóng, những con chữ “thương vợ”, “yêu vợ”, “nhớ con”, “anh rất thân yêu”, “yêu anh vô cùng”, “yêu bố” lặp lại và nhảy nhót trong trang sách, ngân rung da diết, đẹp và buồn, như một khúc độc huyền cầm.
