Là cuốn thứ ba trong bộ ba tiểu thuyết về “tuyết” của tác giả Higashino Keigo, ra đời sau Vũ điệu cuồng phong hai năm, Truy đuổi khói tuyết không đề cập đến những vấn đề vĩ mô liên quan tới hoạt động kinh doanh hay thảm họa, mầm bệnh cần thu hồi như hai tác phẩm trước đó. Ở sáng tác này, Keigo tiên sinh đi sâu hơn về yếu tố con người và yếu tố trinh thám trong một vụ án mạng mà nghi can số một, Wakisaka Tatsumi đã sớm bỏ trốn để tìm “nữ thần cứu rỗi” làm nhân chứng cho chứng cứ ngoại phạm của anh. Và trong khi Tatsumi truy tìm nữ thần cứu rỗi, vị cảnh sát địa phương, Kosugi Atsuhiko cũng truy đuổi bóng hình Tatsumi trước khi nghi phạm số một này rơi vào tay tổ điều tra số một trên tổng bộ, theo mệnh lệnh trực tiếp từ cấp trên của anh.
Bối cảnh khu trượt tuyết
Tiếp nối Thảm họa tuyết trắng và Vũ điệu cuồng phong, lần nữa, bối cảnh câu chuyện, không gian tiểu thuyết của Truy đuổi khói tuyết lại mở ra tại một khu trượt tuyết. Nhưng khác với hai tác phẩm trước đó, ở Truy đuổi khói tuyết có sự chuyển dịch không gian giữa Cao nguyên Shingetsu (xuất hiện trong Thảm họa tuyết trắng) với suối nước nóng Satozawa (xuất hiện trong Vũ điệu cuồng phong). Và sự chuyển dịch đó hết sức phù hợp với hai chữ “truy đuổi” mang tính động rất rõ trong tựa đề tác phẩm.
Đồng thời, cùng với sự trở lại của không gian các khu trượt tuyết, những nhân vật đã từng xuất hiện, trong hai phần truyện trước cũng lần nữa trở lại. Anh tuần tra Nezu Shohei, nữ vận động viên Seri Chiaki, những đứa trẻ đã gắn bó từ thủa ấu thơ với mặt tuyết của khu trượt tuyết Satozawa, gia đình quán café Cookoo. Dẫu rằng họ không còn là nhân vật trung tâm trong tác phẩm nhưng họ đều góp lên những mảnh ghép, thúc đẩy tình tiết câu chuyện phát triển.
Như đã nói, khác với Thảm họa tuyết trắng và Vũ điệu cuồng phong, tiểu thuyết Truy đuổi khói tuyết đi sâu hơn về yếu tố trinh thám lẫn con người. Từ thành thị tới miền núi tuyết, và cuối cùng gần như không gian tiểu thuyết đều đặt giiữa khu trượt tuyết suối nước nóng Satozawa rộng mênh mông, hai tuyến truyện với hai nhân vật trung tâm đã cùng song song tồn tại. Một bên là nghi phạm số một của vụ giết người cướp của, Wakisaka Tatsumi, đang cùng người bạn thân thiết tiến vào hành trình mịt mờ như bước trong bão tuyết để tìm người con gái đến tên gọi cậu cũng không biết, bởi cô gái ấy là hi vọng duy nhất có thể chứng minh bằng chứng ngoại phạm cậu có hôm vụ án kia xảy ra. Còn một bên là thanh tra Kosugi Atsuhiko cùng cộng sự, đến khu Satozawa với mục đích bắt cho được nghi phạm số một kia về quy án, trước khi đội điều tra số một từ tổng bộ chính thức vào cuộc.
Hai tuyến truyện, hai nhân vật trung tâm tạo nên hai điểm nhìn trần thuật vừa riêng biệt song cũng cực kì nhất quán trong tổng thể nội dung, cốt truyện của một tiểu thuyết Truy đuổi khói tuyết. Cũng từ hai góc nhìn khác nhau như vậy, tác giả Higashino Keigo đưa đến cho người đọc những góc độ tiếp cận rất khác biệt trong cùng một vụ án. Phía nghi phạm, phía người trực tiếp tham gia điều tra, hai phía lãnh đạo cảnh sát địa phương và người của tổng cục, và bản thân phía người dân của chính khu trượt tuyết Satozawa đã bị kéo vào cuộc điều tra này.
Trên bối cảnh khu trượt tuyết suối nước nóng Satozawa, mỗi người mang theo mục đích riêng, truy đuổi theo những bóng hình riêng chìm khuất vào khung cảnh thênh thang tuyết phủ. Chỉ là càng tìm càng khuất bóng và dáng hình con người tựa khói tuyết, mỗi lúc ẩn hiện thật khó nắm bắt, gọi tên. Có lẽ chăng cũng như chính bản ngã, cái tôi con người, chênh vênh, ngờ vực giữa lằn ranh mịt mờ của thực – ảo, nghĩa vụ, trách nhiệm với sứ mệnh, niềm tin họ từng trân trọng tựa tín ngưỡng.
Nữ thần trong khói tuyết
“Nữ thần cứu rỗi” là biệt danh mà Tatsumi cùng người bạn thân Namikawa đã dùng để đặt cho cô gái Tatsumi không hề biết một chút thông tin nào kể cả tên hay chỗ ở nhưng cô gái ấy lại nắm giữ chiếc chìa khóa chứng minh một con người vô tội trong vụ án mạng cảnh sát đã rất nhanh chóng khoanh vùng được nghi phạm. Thứ cô để lại cho Tatsumi biết ngoài gương mặt cô lộ ra tại khu trượt tuyết Cao nguyên Shingetsu khiến Tatsumi ấn tượng không quên, chỉ còn thông tin về sân nhà cô thường trượt nằm tại khu trượt tuyết suối nước nóng Satozawa.
Thông tin ít ỏi, thời gian hai người thanh niên có được cũng mỗi lúc một thêm eo hẹp trước sự ra quân, mở rộng điều tra từ phía cảnh sát. Giữa khu trượt tuyết mênh mông ngút ngát, bóng dáng nữ thần tựa khói tuyết nhòe mờ bất định. Kĩ thuật trượt tuyết thượng thừa, thêm sự thông thuộc địa hình, hai thanh niên từ nơi khác đến và buộc phải hành động bí mật trở nên như những kẻ lạc loài, ngoại lai, lạc bước trong màn khói tuyết mịt mùng, mang theo khao khát rất đỗi chính đáng: chứng minh sự trong sạch cho bản thân.
Nên “nữ thần cứu rỗi” hay “truy đuổi khói tuyết” ở cuốn tiểu thuyết cuối cùng trong bộ ba “tuyết” này của Keigo tiên sinh, ngoài là một nhân vật hữu hình, con người có thật đã xuất hiện ở Shingetsu sáng sớm hôm đó, có lẽ đây còn là một hình ảnh biểu tượng cho sự thật, chân lí người ta theo đuổi. Trong một vụ án ngỡ chừng đã biết chắc hung thủ, nhưng vẫn còn bao khuất khúc phía sau, người ta sẽ đối diện trước những khuất khúc ấy ra sao, tiếp tục che mắt bịt tai, “cứ tìm cho ra cái đã, cứ bắt đi đã” hay sẽ lắng nghe theo lương tâm thôi thúc của sứ mệnh người ta đã luôn gánh vác trên vai.
Vì thế, sự “cứu rỗi” xuyên suốt tiểu thuyết Truy đuổi khói tuyết, có lẽ cũng không đơn thuần chỉ hướng đến tính hữu hình về con người có thể làm chứng cho một cá nhân đang bị hàm oan. Mà sự cứu rỗi ở đây phải chăng còn hướng đến sự cứu rỗi về mặt tinh thần. Khi người ta đang dần đánh mất bản ngã, thả trôi bản thân mặc cho con tạo xoay vần, người ta có được thời điểm lắng lại mà mở lòng với con người, cũng là với chính mình.
Nên Truy đuổi khói tuyết, truy đuổi nữ thần cứu rỗi hay cũng là truy đuổi một cái tôi vốn đã trôi lạc trong bão tuyết mịt mùng của cuộc sống với đủ âu lo, đè ép mà người ta vốn chẳng hay biết hoặc đã cố để lãng quên. Tất cả có lẽ đều đúng với tầng bậc ý nghĩa trong cuốn tiểu thuyết khép lại bộ ba “tuyết” tác giả Higashino Keigo đã viết nên chăng.
“Sứ mệnh thực sự của một cảnh sát”
Trước hết, cũng cần phải khẳng định một điều rằng, không phải tới Truy đuổi khói tuyết, vấn đề “sứ mệnh thực sự của một cảnh sát” hay rộng hơn là “giới hạn của sứ mệnh và linh hồn” con người mới xuất hiện trong tác phẩm của Higashino Keigo. Nhưng với Truy đuổi khói tuyết, với cấu trúc truyện mang hai tuyến truyện song song tồn tại, ý nghĩa “sứ mệnh” và “linh hồn” một người điều tra mang cái danh “cảnh sát” trên vai càng thêm rõ nét.
Bởi xét từ khía cạnh nghi phạm trong một vụ án mạng, người ta sẵn sàng bỏ trốn để tự tìm đường sống, chứng minh sự trong sạch cho bản thân, người ta sẵn sàng trở thành đồng phạm để giúp bạn bè thay vì chấp nhận tin tưởng vào quá trình điều tra của cảnh sát. Dường như, người ta đã đánh mất hết niềm tin vào những người vốn mang sứ mệnh truy tìm sự thật, trả lại công bằng cho con người.
Hay như xét trên khía cạnh người cảnh sát, bản thân họ ngoài nhiệm vụ điều tra, phá án như một trách nhiệm với công việc họ đã chấp nhận dấn thân; họ luôn có những mối quan hệ cùng các mối bận tậm khác nằm ngoài vấn đề chuyên môn mà họ không thể cưỡng cầu. Thành tích, chỉ thị cấp trên khiến người ta chẳng thể tự do hành động mặc dù họ chẳng ngăn được, càng đi sâu vào vụ án, những suy luận tự do càng xuất hiện khiến ý thức bổn phận cá nhân bên cạnh cả phần tình, phần lí khi đối diện với con người càng thêm mãnh liệt, mâu thuẫn nội tâm trong họ càng thêm sâu sắc.
“Tôi nghĩ thi thoảng cậu cũng nên nghe nghi phạm nói.”
Sự cưỡng cầu, chủ quan, duy ý chí từ phía người chấp pháp và hành pháp chỉ càng khiến cho mỗi cá nhân thêm mất lòng tin vào chính luật pháp cùng tính bảo hộ luật pháp dành cho họ.
Nên “truy đuổi khói tuyết,” ngoài khía cạnh người cảnh sát tìm về “sứ mệnh thực sự” mà dường như họ đã lãng quên suốt quãng thời gian làm nghề đến tưởng chừng chai lì cảm xúc. Có lẽ còn nằm trên phương diện, người ta tìm lại lòng tin vào khía cạnh nhân tính lẫn tính bảo hộ mà người ta đáng nhận được từ “sứ mệnh thực sự của một cảnh sát” kia. Dẫu cho hành trình truy tìm điều đó có gian nan, vất vả như truy đuổi bóng hình khói tuyết, thoắt ẩn, thoắt hiện trong không gian mênh mông tuyết phủ.
*Đọc thêm các bài review về hai cuốn khác trong bộ ba “tuyết” của Higashino Keigo:
Thảm họa tuyết trắng (Higashino Keigo) – Bi kịch chìm sâu dưới nền tuyết trắng
Vũ điệu cuồng phong (Higashino Keigo) – Giữa cơn cuồng phong trắng xóa của đại ngàn
Mọt Mọt
