Một câu chuyện đan xen giữa quá khứ và thực tại
Có lẽ điều đặc biệt đầu tiên mà bất cứ bạn đọc nào có ý định tìm đọc sách cần lưu ý chính là: diễn biến tác phẩm thực sự rất, rất chậm.
Dù sở hữu lối hành văn dễ gây “mất kiên nhẫn” là thế, nhưng Chim cổ đỏ vẫn khẳng định giá trị của mình qua việc đạt doanh số 5 triệu bản toàn cầu và nhanh chóng ghi tên mình trên các bảng xếp hạng thế giới ngay khi vừa ra mắt công chúng.
Nguyên do là bởi không chỉ khắc họa các vụ án bí ẩn liên tiếp xảy ra ở hiện tại, mà bên cạnh đó, bằng thủ pháp kể song song, tác giả Jo Nesbo còn cần làm sống lại những sự việc đã bị quá khứ vùi lấp bấy lâu nay. Bởi chỉ khi rõ được khoảnh khắc bắt đầu của những bi kịch khốn khổ, ta mới hiểu vì sao một lão già thân mang trọng bệnh, phải vật lộn với lá phổi đang chờ ngày tàn của mình, lại quyết định gây ra những án mạng hết sức tinh vi khiến giới cảnh sát Na Uy được một phen “bận rộn” đến thế.
Bi kịch mở màn
Nhân vật chính của cuốn sách – Người sẽ dẫn dắt độc giả đi hết cuộc hành trình cùng tác phẩm, là sĩ quan Harry Hole – một chàng trai trẻ với tất nghiện rượu có cách ăn mặc lúc nào cũng thật nhăn nhúm và xộc xệch. Khác với hình tượng các thám tử thường thấy: giàu lý trí, tư duy logic sắc bén, nhanh nhạy đến vượt trội, Harry lại được khắc họa qua các tình tiết nhiều hơn về mặt tình cảm – một điểm lạ hiếm hoi – mà cũng có thể là “oái oăm” như nhiều người đọc đã nhận xét.
Câu chuyện mở đầu với tình cảnh không được ổn lắm của Harry – viên sĩ quan vừa làm mất mặt lực lượng cảnh sát Na Uy trong chuyến viếng thăm của Tổng thống Mỹ và ngay lập tức được điều tới cục An ninh. Tại đây, anh được giao nhiệm vụ theo dõi các hoạt động của chủ nghĩa phát xít mới trên đất Na Uy. Trong khi cố gắng hoàn thành công việc của mình, Harry chú ý tới một khẩu súng trường có sát thương khủng khiếp vừa bị nhập lậu vào Na Uy. Kẻ mua súng tự xưng mình là Hoàng Tử. Hắn hành sự gọn gẽ, cẩn thận và ranh ma tới mức dường như dù là cảnh sát hoặc bất cứ ai cũng không thể lần ra.
Mới đầu, các sếp của Harry muốn anh theo vụ này đơn giản là để chắc chắn xem bọn Quốc xã mới tính làm gì vào ngày Quốc khánh, hay bất cứ nguy cơ nào mà “những kẻ cuồng vũ khí” có thể gây ra với khẩu súng nguy hiểm đó. Thế nhưng cùng với người cộng sự của mình – Ellen, anh phát hiện ra một mối liên hệ phức tạp hỗ trợ cho một âm mưu bí ẩn, lớn hơn nhiều so với dự tính.
Sự việc được đẩy lên trầm trọng, căng thẳng, gấp rút hơn tới đỉnh điểm khi họ phát hiện ra một trong những mắt xích quan trọng của âm mưu đó lại là người trong giới cảnh sát. Và ta có thể tưởng tượng ra hậu quả sẽ xa đến đâu khi một vụ nào đó, cái vụ mà cần tới một khẩu súng trường hạng nặng với giá trị thị trường lớn đến ngạc nhiên, lại được hậu thuẫn bất hợp pháp bởi một cảnh sát đang trên đà thăng tiến.
Người đầu tiên phát hiện ra sự thật kinh hoàng ấy là cộng sự của Harry – nữ cảnh sát Hellen. Cô đã có gọi cho Harry và tìm cách liên lạc ngay lập tức khi chợt ngợ ra mọi chuyện. Nhưng trớ trêu thay, người trực tiếp sát cánh cùng cô trong nhiệm vụ rắc rối đầy những tiềm ẩn khó hiểu này, người duy nhất mà cô có thể tin tưởng 100%, thanh tra giỏi nhất của đội – Harry Hole, lại tắt máy vào đúng khoảnh khắc cô cần người đồng đội của mình nhất.
Tăng tốc và truy đuổi
Sau một cựu binh Thế chiến bị cắt cổ, diễn biến được bẻ sang một bước ngoặt nghiêm trọng và gay gắt hơn khi một cảnh sát trực tiếp lãnh vụ – Ellen bị sát hại. Sự ra đi đột ngột và đầy thảm thương của người cộng sự đã trở thành chìa khóa đưa Harry và tác phẩm bước sang một giai đoạn mới, buộc họ – tác giả – độc giả phải đánh giá lại sự việc một cách nghiêm trọng hơn, và cũng buộc các lực lượng an ninh Na Uy phải tăng cường truy quét thủ phạm trong một tâm thế áp lực nhất.
Giờ đây, việc mà Harry Hole cần làm không chỉ còn là điều tra và phá án, mà đó là một cuộc đua khốc liệt với thời gian để ngăn chặn những án mạng kinh khủng sắp tiếp diễn. Bởi mọi thứ mới chỉ là bắt đầu cho một cuộc thanh trừng mà sát thủ muốn loại bỏ những ai được hắn gọi là “kẻ phản bội”.
Các manh mối dần đưa đến thời điểm diễn ra Chiến tranh Thế giới, đầy hỗn loạn và đau khổ. Ở đó, giữa bom đạn, khói lửa và những bức tường siêu vẹo vì chiến sự, đã có một tình yêu rự rỡ tuyệt đẹp được bắt đầu, mở ra một hạnh phúc mới cho hai số phận đáng thương, cũng là cội nguồn cho một bi kịch kéo dài tới tận thế kỉ sau.
Một áng văn có giá trị tình cảm sâu sắc
Chim cổ đỏ có văn phong và cốt truyện khiến người đọc dễ liên tưởng đến một áng văn đậm chất tâm lý tinh tế mà phức tạp của con người, hơn là một cuốn sách với hành trình phá án logic, bất ngờ.
Tác phẩm gây ấn tượng và tạo hương vị mới lạ bởi cách chọn trung tâm tác phẩm của Jo Nesbo. Hiếm có cuốn sách nào lại quyết định nhấn mạnh vào yếu tố lịch sử như thế, thay vì tập trung khai thác những kĩ năng logic khiến mọi người phải ngả mũ thán phục. Nhà văn đã chọn thông qua những vụ án mạng đẫm máu để khắc họa trái tim đầy rối ren của con người. Các nhân vật được đặt trong một bi kịch của chiến tranh, khiến họ bị giằng xé giữa tình yêu và thù hận, giữa lằn ranh của cái xấu và cái tốt. Sự thật trong tác phẩm thay vì bị vùi lấp đi bởi ích kỉ cá nhân của những kẻ phản diện thường thấy, nó lại bị chôn giấu bởi chính lịch sử – thứ dường như là đại diện vĩ mô nhất cho con mắt khách quan của nhân loại và cũng là thứ trực tiếp in dấu “sự thật” lên mình – nhưng lại là một thứ lịch sử được viết nên bởi “kẻ mạnh” và “người thắng”, theo một cách mà họ cảm thấy có lợi. Và từ đó, các độc giả được chứng kiến tội ác đầy uẩn khúc bắt nguồn từ những rung động trong quá khứ của loài người qua lời kể nhịp nhàng của Jo Nesbo.
