Sau thành công của Ba ngày hạnh phúc, Đau ơi bay đi, nhất là câu chuyện Nơi em gọi điện và Nơi anh gọi điện khai thác sự khiếm khuyết thể chất; thì với tiểu thuyết Kí sinh trùng biết yêu, tác giả Miaki Sugaru đã hướng đến sự “khiếm khuyết tinh thần.” Vẫn với phong cách hiện thực huyền ảo thường thấy, vẫn hướng về những người trẻ yếm thế mang đẩy ẩn ức khổ đau khó lòng hòa nhập cùng xã hội “ngoài kia”, Kí sinh trùng biết yêu là câu chuyện của những sinh mệnh đang dần lụi tàn trong mỗi cá nhân nhỏ bé khao khát yêu và sẵn sàng yêu tới tận cùng sự sống, bất kể tình yêu đó có thể chẳng phải xuất phát từ tự thân họ.
Kosaka Kengo, một lập trình viên trẻ tuổi mắc chứng ám ảnh sạch sẽ đã liên tục nhảy việc từ công ti này sang công ti khác cho đến khi quyết định ở hẳn nhà và sống qua ngày bằng số tiền tiết kiệm được. Sanaji Hijiri, một nữ sinh mười bảy tuổi luôn đeo tai nghe chụp đầu đã lâu ngày không đến trường và Kosaka phải nhận nhiệm vụ giám hộ Sanaji, đồng thời tìm hiểu lí do cô bé lại chối bỏ việc tới trường đến thế. Suốt quá trình đó, hai người dần nhận ra, họ đã yêu nhau. Và cũng biết được sự thật, họ không thể hòa nhập với xã hội lẫn tình yêu của họ, là do loại “trùng” chưa có tên, điều khiển.
Con người
Như đã nói, Miaki Sugaru là một cây viết vẫn thường hướng ngòi bút đến những người trẻ lạc lối, không tìm được sự giao hòa, tiếng nói chung trong cộng đồng, sống tách biệt với xã hội. Anh khắc họa những dáng hình đó trên trang viết ở nhiều khía cạnh, qua nhiều phương thức, trong một thế giới tiểu thuyết hiện thực quyện hòa cùng màu sắc hư cấu, kì ảo. Và câu chuyện về Kí sinh trùng biết yêu cũng vậy. Xã hội Nhật Bản đương đại là hiện thực, những con người xa lánh xã hội như chàng trai Kosaka Kengo hay cô gái Sanaji Hijiri là hiện thực, những loại trùng có tên khoa học là hiện thực, nhưng loại “trùng” không biết tên khiến người ta yêu nhau lại là sự sáng tạo riêng của chính tác giả Miaki Sugaru trong tác phẩm mang tựa đề đầy chất thơ, đậm màu lãng mạn nhưng nội dung ân ẩn nỗi buồn ngỡ chừng không lối thoát anh viết lên.
Không chủ đích mở rộng tuyến nhân vật, thế giới con người xuất hiện trong tiểu thuyết Kí sinh trùng biết yêu gần như vô cùng hạn chế. Hầu như, trọn vẹn diễn biến câu chuyện đều xoay quanh hai cá nhân, một chàng trai và một cô gái vốn luôn sống khép kín với cộng đồng. Và cả cuốn sách cũng đều là hành trình hai con người đó đi tới tận cùng ẩn ức sâu kín họ vẫn luôn phong kín mà dần mở lòng, thấu hiểu lẫn nhau.
Để rồi chàng trai mắc chứng ám ảnh sạch sẽ và cô gái mắc chứng ám ảnh ánh nhìn chừng như nhận ra, cuộc sống của họ suốt bấy nhiêu năm đều bủa vây bởi những cái chết từ ấu thơ cả đến khi trưởng thành. Cái chết ám ảnh, lẩn quất, hằn sâu trong tâm trí và luôn lôi kéo họ tiến về phía vực sâu như một cách giúp họ giải thoát khỏi những khổ đau đã luôn đè nặng trên vai họ bấy lâu.
Hai cá nhân mang theo nỗi hoài nghi bản thân cùng một tâm hồn vụn vỡ đầy mặc cảm vô tình hay hữu ý được sắp xếp gặp gỡ nhau. Họ “phù hợp” với nhau giữa thế giới rộng lớn mà chẳng có nơi chốn thật sự dành cho họ. Chỉ có căn phòng sạch không một hạt bụi, đượm mùi thuốc sát trùng của Kosaka như trở thành chốn trú ẩn, nơi neo đậu cuối cùng cho hai kẻ luôn chênh vênh giữa đôi bờ sống – chết.
“Sắc màu Kosaka còn thiếu được Sanaji tô điểm, màu sắc Sanaji còn thiếu lại được Kosaka bù đắp. Cứ thế, cả hai giúp hoàn thiện thế giới của nhau. Nhờ vậy đối với họ, thế giới ngày càng hiện hữu một cách rõ nét hơn.”
Hướng ngòi bút đến lớp người trẻ yếm thếcô đơn trong xã hội Nhật Bản đương đại, sáng tác của Miaki Sugaru nói chung và Kí sinh trùng biết yêu nói riêng thẳm sâu một nỗi buồn của những kẻ ngoài rìa xã hội như thế. Nhưng dù tách biệt, dù bị bủa vây bởi cái chết và đã từng thử được chết, thì những con người yếu đuối về mặt tinh thần như Kosaka hay Sanaji kia vẫn khao khát được thấu hiểu, yêu và được yêu. Và họ đã trân trọng khoảnh khắc được khép mắt yên bình, sống bên nhau không chút âu lo, gánh nặng biết chừng nào, bất kể cuộc sống có ngắn ngủi hay tương lai vẫn còn bỏ ngỏ phía trước.
Kí sinh trùng
Nếu trong tiểu thuyết Kí sinh trùng biết yêu, khía cạnh con người là yếu tố hiện thực thì phương diện kí sinh trùng vừa là sự quyện hòa của hiện thực, vừa là yếu tố làm nên tính hư cấu kì ảo cho tác phẩm. Bởi vậy, kí sinh trùng ở câu chuyện này có lẽ không đơn thuần chỉ là loại sinh vật được Sanaji yêu thích, tìm hiểu; hay hiện hình như một dạng kiến thức trong sách vở, tạp chí được Sanaji nhắc lại mỗi lần cô giải thích cho Kosaka; hoặc tồn tại như thứ tiêu bản nghiên cứu trong “Bảo tàng kí sinh trùng Meguro”. Mà dường như, trên trang viết của Miaki Sugaru, kí sinh trùng đã trở thành một hình ảnh ẩn dụ mang tính biểu tượng cho cá nhân con người lẫn mối quan hệ giữa người với người trong đời sống.
Trước hết, cần phải khẳng định một điều rằng, tác giả Miaki Sugaru đã có sự tìm hiểu cẩn trọng rất mực để có thể đưa đến những kiến thức về hàng loạt kí sinh trùng trong cuốn sách nhỏ chỉ hơn 300 trang này. Hình ảnh kí sinh trùng hiện diện gần như xuyên suốt cả tác phẩm, thậm chí ở ngay chi tiết nhỏ qua đôi hoa tai Sanaji vẫn thường mang.
Tuy nhiên, Kí sinh trùng biết yêu là một cuốn tiểu thuyết văn học, không phải sách sinh vật học; vì thế, những lí giải về kí sinh trùng trở đi trở lại trên trang sách giống như lời dẫn dụ đến loài “trùng” không tên gọi kí sinh trên cơ thể Kosaka và Sanaji. Trước hai người cũng đã có một số trường hợp nhiễm “trùng” khác được phát hiện mà đặc điểm chung giữa họ là những chứng ám ảnh khiến họ không thể hòa nhập cùng cộng đồng. Trùng đẩy họ tách biệt khỏi xã hội và trùng làm cho những ai nhiễm trùng xuất hiện mối liên kết tình cảm tưởng chừng không thể phá vỡ.
Ngỡ chừng, nhiễm trùng đồng nghĩa với mắc bệnh, và khi mắc bệnh, người ta cần chữa trị. Nhất là khoảnh khắc họ nhận ra tình cảm của bản thân thực chất xuất phát thứ kí sinh trùng họ còn không biết tên, không rõ hình dạng. Nhưng người ta đã không biết rằng cơ chế hoạt động của “trùng” lại có ý nghĩa thế nào với mỗi cá nhân mang nặng ẩn ức thương thổn trong đời sống quá đỗi vất vả, cực nhọc và đầy rẫy tiêu cực.
“Tương tự việc loài sâu đẩy lùi kẻ săn mồi bằng cách khoác lên lớp ngụy trang sặc sỡ và vờ làm ong bắp cày.”
Trùng như biểu tượng cho lớp ngụy trang, phòng thủ kiên cố mà con người dựng lên khi đối diện với những gánh nặng cuộc sống đè nén lên đôi vai. Và người nhiễm trùng đều có xu hướng xa lánh xã hội, chẳng phải cũng là cách người ta vẫn luôn muốn thu mình lại vào thế giới cá nhân để tránh thương tổn hay sao?
Trùng và con người có mối quan hệ cộng sinh và con người trong mối tương quan với đồng loại, có lẽ chăng, trên khía cạnh nào đó, cũng như một dạng “kí sinh trùng” chăng? Khi cảm xúc, suy nghĩ, ước mơ, hi vọng… của mỗi người đều có phần phụ thuộc vào người khác. Và giữa dòng chảy cuộc sống, người ta chẳng thể mãi tách bản thân khỏi xã hội dẫu cho xã hội ấy có chứa đựng muôn vàn buồn đau, đắng cay, nghiệt ngã khiến người ta ngỡ chừng ngã gục.
Là con người hay kí sinh trùng
Vậy dưới lăng kính của tác giả Miaki Sugaru qua tiểu thuyết Kí sinh trùng biết yêu, thì là con người hay là kí sinh trùng? Con người tồn tại trên cõi đời này mang giá trị ra sao khi ngay đến cảm xúc, người ta cũng có thể dễ dàng để “trùng” điều khiển? Nhưng nói đi cũng phải nói lại, cảm xúc là quan trọng song ý thức và lựa chọn của mỗi người cũng là những yếu tố quyết định rằng, họ đã sống theo chữ người viết hoa giữa cuộc đời.
“Con người đâu chỉ yêu bằng bộ não. Con người còn yêu cả bằng mắt, bằng tai và bằng đầu ngón tay. Nếu thế, việc Kosaka yêu bằng “trùng” cũng chẳng có gì lạ. Kosaka không cho bất cứ ai quyền ý kiến về điều đó.”
Nên chăng, kí sinh trùng còn như biểu tượng cho dáng hình con người nhỏ bé và yếu đuối xiết bao. Song dẫu có bé mọn đến thế, người ta vẫn là những sinh vật có ý thức, dám yêu, dám sống, dám tin tưởng và tranh đấu cho niềm tin đó. Và thứ niềm tin cùng ý thức tự thân kia là những điều không kí sinh trùng vô tri hay ai khác, có thể thay đổi hay điều khiển. Như tác giả Miaki Sugaru, dù viết về nỗi buồn, sự cô đơn lẫn cái chết nhiều đến thế, đến tận cùng, điều anh hướng tới vẫn luôn là sự sống, bất kể tương lai còn mờ xám thế nào chăng nữa thì trong sự sống ngắn ngủi này, người ta đã tìm được bình yên bên cạnh tâm hồn được chữa lành mặc cho vết thương quá khứ vẫn hằn sâu nơi ẩn ức.
Mọt Mọt
*Đọc thêm bài review về sách của tác giả Miaki Sugaru:
Đau ơi bay đi! (Miaki Sugaru) – Cho những thương tổn, bay về hư vô
