Có lẽ như một lời hồi đáp với một phần thanh xuân vẫn ngủ yên từ năm 2012, Mùa thu đỏ là sự tiếp nối những trang bản thảo còn dở dang trong hơn mười hai năm của tác giả Nấm Hương. Khi lúc này, cô đã trưởng thành hơn để nhìn nhận và hoàn thiện những gì còn dang dở cô đã lưu giữ ở một khoảng nhỏ lặng lẽ nơi tuổi trẻ đã qua. Bởi thế, trong hơn 400 trang tiểu thuyết Mùa thu đỏ phải chăng không chỉ chứa đựng sợi chỉ đỏ nối kết giữa quá khứ, hiện tại, tương lai của các nhân vật mà đó còn như sợi chỉ đỏ nối kết chính những chặng đường đã qua, thực tại hôm nay và ngày mai sau này của tác giả Nấm Hương vậy.
Từ quá khứ tới hiện tại
Trước hết, cần phải khẳng định một điều rằng, dù là câu chuyện chứa đựng yếu tố xuyên không từ quá khứ tới hiện tại, thì bối cảnh hiện tại trong tiểu thuyết Mùa thu đỏ cũng cách thời gian thực tế một khoảng rất xa. Xã hội đã có nhiều đổi thay, đặc biệt là với nghề nghiệp mà nhân vật trung tâm Văn Mỹ Thy theo đuổi: nghề quảng cáo. Nên độc giả buổi hôm nay, khi đến với Mùa thu đỏ, như hai lần được nhìn về quá khứ. Quá khứ song cũng là thực tại hơn 12 năm trước, và quá khứ của buổi quá vãng cách đây hàng trăm năm, nơi chàng trai tên Giao đã từ đó, đi qua vết nứt thời gian tới thế giới hiện đại.
Cũng bởi từ dòng thời gian lịch sử lạc bước sang buổi hôm nay, khác biệt thời đại khiến Giao giống một nốt nhạc lạc điệu đột ngột xuất hiện trong cuộc sống cô gái trẻ Văn Mỹ Thy. Và trong hoàn cảnh đấy, bản thân Văn Mỹ Thy lại như trở thành một giao điểm nối kết không gian thực tại cô đang sống với không gian quá khứ của Giao, hay là nơi chốn Giao thuộc về với tương lai mà có lẽ sống trong thời biến loạn sống nay chẳng biết được mai, Giao hẳn chẳng bao giờ có thể tưởng tượng tới.
Nhiều mảng không – thời gian đen xen chồng chéo tạo nên sự phức tạp trong đời sống con người bị cuốn vào những thay đổi, xáo trộn đột ngột nhịp sống thường nhật họ đang trải qua. Giữa hiện thực ấy, mỗi người phải dần học cách mở lòng, bao dung, thích ứng và đợi chờ.
Như cách Giao, một kẻ lạc loài với xã hội hiện đại, dần hòa mình vào xã hội lạ lẫm này, trút bỏ lớp vỏ bọc gai góc, cảnh giác, phòng vệ vốn đi cùng anh bao năm tháng để trở thành một người giống với mọi người. Cũng như cách Thy mở lòng mà cảm thông, thấu hiểu, quan tâm, lo lắng cho một gã đàn ông xa lạ xuất hiện và sống ngay trong ngôi nhà của cô. Thy cho Giao nơi trú thân, dạy anh cách hòa nhập cùng đời sống. Giao giúp cô việc nhà, anh bảo vệ cho một cô gái trẻ thông minh song trải nghiệm cuộc sống vẫn còn quá đỗi non nớt vào những ngày tháng đầu cô mới chập chững bước ra cuộc sống “ngoài kia”, muôn màu và cũng đầy cạm bẫy.
Nhưng dù có giống với bao gương mặt “ngoài kia” đến thế nào, thì tới tận cùng, thực tại cũng khó lòng mãi dung chứa một người thuộc thời quá vãng, không căn cước, không định danh như Giao. Người ở đâu phải trở về nơi đó, bởi ở một nơi thuộc lịch sử xa ngái kia, cũng có một người đang chờ đợi một người. Còn bản thân con người sống trong hiện tại, cũng cần sống tiếp cho thực tại của riêng họ.
Vì vậy, dù là câu chuyện mang màu sắc viễn tưởng, chứa đựng yếu tố xuyên thời – không thì sau cuối, tiểu thuyết Mùa thu đỏ cũng là câu chuyện gần như tôn trọng dòng chảy lịch sử cùng quy luật tự nhiên của cuộc đời. Rằng bất kể thời binh loạn hay thời hiện đại nhiều bon chen, tính toán, ai cũng có một “nơi chốn” để tìm về.
Vấp ngã và trưởng thành
Mặc dù có sự quyện hòa giữa dòng chảy thời gian của quá khứ và thực tại, thì hầu như trọn vẹn cốt truyện Mùa thu đỏ cũng thu trọn trong thời hiện đại với không gian đô thị đặc trưng qua điểm nhìn của ngôi kể thứ nhất, cô gái trẻ Văn Mỹ Thy xưng “tôi”, tự kể lại những xáo động cuộc sống thường nhật khi hàng loạt sự kiện xảy đến. Chàng trai lạ xuất hiện mà chỉ có thể dựa vào cô trong một xã hội xa lạ; thế giới người trưởng thành quanh những mối quan hệ cấp trên, đồng nghiệp, công việc; tình yêu công sở chớm nở…
Tất cả khiến cô gái mới hơn hai mươi tuổi không khỏi gặp những vấp ngã đầu đời, giúp cô nhận ra cuộc sống, và cả tình yêu vốn không đơn giản, bằng phẳng hay tràn ngập màu hồng như cô những tưởng. Nhưng từ chính vấp ngã, từ những lần phải gồng mình lên vượt qua khó khăn, cô gái trẻ dần khôn lớn, trưởng thành ngay trong nghịch cảnh. Để rồi Thy nhận ra, thế giới người trưởng thành này ẩn chứa nhiều khổ đau và con người với con người còn toan tính, dối lừa với chính đồng loại. Người ta không thể mãi thơ ngây, vụng dại nhưng sau hết thảy, người ta cũng lại không thể sống mãi trong hoài nghi, hằn thù. Còn con người, dù nhỏ nhen, đố kị thế nào, chừng như vẫn luôn giữ cho bản thân phần chân thực, cùng niềm tin trong trẻo nhất cho chữ “yêu.”
Thật vậy, trong bối cảnh xã hội cách đây hơn 12 năm, thì một cô gái trẻ có ngoại hình, tốt nghiệp đại học với tấm bằng loại ưu, sử dụng thành thạo tiếng Anh và có ngoại ngữ hai tiếng Nhật, Văn Mỹ Thy hoàn toàn có quyền tự tin về tương lai tươi sáng cùng con đường việc làm rộng mở. Và thực sự, ở bộ phận quảng cáo tại công ti Toàn Vĩnh, Thy không chỉ được làm đúng với chuyên ngành cô học ở đại học mà còn thể hiện được rất rõ sự sáng tạo, năng động trong công việc. Xinh đẹp, tài năng, nhiệt thành, Văn Mỹ Thy sớm thành công với vị trí, nhiệm vụ cô được giao. Nhưng dẫu có thông minh, nhạy bén đến đâu thì đó cũng chỉ là quá trình Thy đưa kiến thức đã học, qua quan sát thực tiễn ứng dụng vào hoàn cảnh công việc cô đang làm. Còn với cách nhìn nhận con người, sự thấu hiểu nhân tâm, hay hiểu thấu chính cõi lòng bản thân, cô gái trẻ Văn Mỹ Thy vẫn còn quá đỗi ngây dại. Vấp ngã là điều không tránh khỏi song chính sự rộng lượng, nhẫn nhịn đến bản lĩnh đã làm nên sự phát triển, chiều sâu trong nội tâm Văn Mỹ Thy.
Người ta không thể mãi sống trong quá khứ hay dậm chân tại chỗ mà từ chối trưởng thành. Thy, với quãng thời gian làm việc tại Toàn Vĩnh, quãng thời gian ở chung dưới một mái nhà với Giao, quãng thời gian hết mình với tình yêu, cô đã sống trọn với nhiệt huyết tuổi trẻ mà chẳng hề nuối tiếc. Và chứng kiến chặng đường vấp ngã tới trưởng thành của Thy, hẳn người đọc có thể tìm thấy một phần hình bóng bản thân trong cô gái giàu năng lượng ấy. Đồng thời, dưới ngòi bút của Nấm Hương, độc giả cũng sẽ hiểu thêm về sự phát triển của ngành công nghiệp quảng cáo ở Việt Nam trước đây hơn thập kỉ, thời người trẻ vẫn thịnh hành việc trao đổi trên các forum – diễn đàn.
Từ hiện tại hướng đến tương lai
Nếu như Giao là quá khứ, một quá khứ rất xa đến hiện tại để “tôi” – Văn Mỹ Thy mở lòng mà hiểu bản thân, gia đình, lòng người cũng như việc đủ can đảm, bản lĩnh lựa chọn con đường sau này. Thì Quang Vĩnh lại là tương lai của Thy, một tương lai mà chính Thy trong hiện tại đã dũng cảm đón nhận sau khi nhận ra, chàng trai xuất chúng ấy đã luôn lặng lẽ quan tâm, yêu thương cô một cách tinh tế như thế nào. Cũng vì vậy, tựa sách Mùa thu đỏ như mang thêm nhiều giá trị gợi hình và suy tưởng. Đó không đơn thuần là sắc lộc vừng nở đỏ rực trên khu homestay Đậu Đậu, trên ngọn núi năm nào Giao gieo mình xuống, hay sợi dây đỏ nối kết hai nửa ngọc bội đi qua tháng năm lịch sử đằng đẵng. Mà sắc đỏ đây, có lẽ còn là sắc đỏ thời gian, và sắc đỏ của tuổi trẻ nhiệt huyết, hết mình vì đam mê, yêu và dám yêu của những người trẻ đã luôn tận hiến, tận lực cho cuộc sống và cho người họ thương mến.
“Cuộc đời này có nhiều chuyện rất khó nắm bắt, cũng không được quyền lựa chọn vớt từng con cá ra đếm, chỉ biết rằng phải cố gắng hết sức, tập trung cao độ mà đếm. Có cố gắng thì mới đạt được thành quả. Trên đời này không có gì là dễ dàng hết.” Cả trong công việc, lẫn trong tình yêu. Cả trong quá khứ, lẫn trong thực tại hay ngày mai còn chưa biết tới. Cố gắng để dù có thất bại, chí ít cũng không thấy nuối tiếc. Còn kẻ nào mãi chìm vào nỗi hằn thù, cuối cùng cũng chỉ chọn lấy con đường tự diệt.
Câu chuyện hơn 400 trang, chứa đựng nhiều mảng không gian, thời gian, nhiều sự kiện chồng chéo, nhiều khuất khúc mà người trẻ trải qua trong đời sống công sở nói chung, trong định hướng cuộc sống nói riêng. Tuy nhiên, việc mở rộng trường không gian song không khai thác nhiều tới trường không gian lịch sử hay vùng sông nước Cà Mau nơi quê hương Thy mà gần như mọi sự kiện lại quá tập trung trong không gian đô thị nhỏ hẹp, cùng quá nhiều trường đoạn Thy độc thoại nội tâm vượt mức tự tin; chừng như khiến Mùa thu đỏ đôi chỗ rơi vào trạng thái lan man mà thiếu đi chiều sâu cần thiết với một tác phẩm chứa đựng cả hơi thở thời quá vãng lẫn vùng miền vậy.
Mọt Mọt
